Edebî Metin Çözümlemesi ve Ekoeleştiri

Arda ARIKAN*

*Doç. Dr., Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü, Antalya, ardaari@gmail.com

Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi / Mediterranean Journal of Humanities / Cilt: I / Sayı: 1 / sf. 43-51
Telif Hakkı © Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi

Özet: Yoksulluk, açlık, uçlara kayma, toplumsal cinsiyet, doğal afetler, su ve atık yönetimi gibi sorunlar artık gündelik tartışmalarımızın konuları arasına girmiştir. Oluşmakta olan bu çevre ve insan birlikteliği yeni bir ekoloji kültürüne işaret etmektedir. Çevre ve insan birlikteliğini sorun edinen araştırmalar da bir­birinden farklı çözümleme yöntemleri ve bakış açılarıyla ekolojinin önemini arttırmaktadır. Gelecekte bir çalışma alanı olarak ekolojinin bir takım kırılma ve çatallanmalarla gelişmesi de beklenmektedir. İnsan­ların çevre sorunları hakkındaki düşünce ve daha da önemlisi yargılarının epistemolojik olarak nereden kaynaklandığı sorusu üzerinde dikkatle düşünülmesi gereken bir sorundur ki bunun yanıtı da büyük olasılıkla medya, bilim dünyası ve siyaset üçgeninde şekillenmektedir. Bireylerin düşünce, değer ve yargılarının kaynaklarının bilinmesi, öğretim ortamlarında uygulanmak üzere planlama yapılmasını ve uygulanan izlencelerden etkili sonuçlar alınmasını da kolaylaştıracaktır. Çevre eğitiminin, başta kirlilik olmak üzere diğer bütün çevre sorunlarının çözümlenebilmesinde önemli bir rol oynayacağı düşünülmek­tedir. Bu çalışmada ekoeleştirinin günlük okumalarımızdan bir uygulaması, okuyucuyla paylaşılacaktır. Bu yapılırken de ekoeleştirel yaklaşımın ne olduğu tartışmaya açılacak ve ardından da modern Türk şiirinden alınan birkaç örnek ekoeleştirel bir incelemeyle okuyucuyla paylaşılacaktır. Önerilen eko­eleştirel sorgulamanın temel amacı da bireylerin ekoeleştiriyi anlaması ve günlük yaşamda olduğu kadar sınıf ortamlarında da ekoeleştirel yaklaşımları kullanmalarını sağlamaktır.

Anahtar Sözcükler: Ekoeleştiri, çevre, eleştiri, edebiyat, ekoloji, kuram, edebiyat öğretimi

Abstract: Issues such as poverty, hunger, marginalization, gender, natural disasters and water and waste management have become our daily concerns. This newly evolving ecological culture that is shared socially will result in development of bifurcated areas of study and ideological stand points. Understand­ing the epistemological roots of people's everyday thoughts and judgments related to environmental issues requires careful thinking that will inevitably point at the effect of media, science, and politics. This epistemology must be cultivated so as to shape cultural and educational applications that will result in shaping the mindset of the new generations. Environmental education, in that sense, is argued to help sol­ving environmental problems. In this present study, ecological literary criticism will be exemplified as a tool that can be used in daily readings of social and textual phenomena. While doing that, ecological criticism will be discussed and then two poems from Turkish literature are studied as an example of applying eco-criticism into our reading of literature. It is aimed that such readings will encourage indi­viduals to apply ecological readings into textual as well as cultural texts as given in the examples within the confinement of this present paper.