Babil Kuneiform Tabletleri ile Antik Kaynaklar Işığında Media, Lydia ve Küçük Asya Fatihi Büyük Kyros

Sevgi SARIKAYA*

*Arş. Gör., Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Kampüs, Antalya,
sevgisarikaya@akdeniz.edu.tr

Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi / Mediterranean Journal of Humanities / Cilt: I / Sayı: 2 / sf. 195-211
Telif Hakkı © Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi.

Özet: Bu makalede, Büyük Kyros’un İ.Ö. ca. 559 yılında tahta geçişiyle İ.Ö. 553-İ.Ö. ca. 547/546 yıllarına kadar giriştiği seferler ışığında Pers/Akhaimenid imparatorluğunun kuruluş süreci; siyasi-idari yapılanmasıyla Kyros’un kişiliği ve politikası ele alınmaktadır. Çalışma esas itibariyle döneme ilişkin temel ve başlıca bilgiler veren Babil küneiform tabletleri ve antik kaynaklar çerçevesinde incelenmiştir. Birinci elden dokümanlar, resmi ve güvenilir belgeler olan çivi yazılı tabletlerin azlığı ve özet halinde kaleme alınmasından ötürü, Kyros hakkında en ayrıntılı veriler antik kaynaklardır. Bu nedenle şu ana kadar modern yazarlarca ihmal edilmiş, dağınık halde bulunan antik kaynaklar ve çivi yazılı tabletler derlenerek analiz edilmiş; metinin ilgili kısımlarında detaylıca tartışılmıştır. Bununla birlikte Pers yerel kaynaklarınca adeta efsaneleştirilen krala ait anekdotların yer yer Hellen yazarları tarafından da kabul görülüp, takip edilmesi Kyros’a ilişkin bir dizi spekülasyona yol açmaktadır. Bu bağlamda küneiform tabletleriyle antik kaynakların kendi içlerinde uzlaştıkları ve ayrıştıkları yanlar belirlenerek efsane ile tarihsel gerçekler ayrıştırılmaya; bununla birlikte Pers kralının bir portresi çizilmeye çalışılmıştır. Ardından tarihsel bilgiler ve modern araştırmalar ışığında antik yazarların anlatılarının analizi, tarih yazımlarının irdelenmesi gerekçeleriyle metne eklenmiştir. Çalışma, genel bir değerlendirmeyle sonlandırılmıştır.

Anahtar Sözcükler: Kyros, Astyages, Kroisos, Harpagos, Med, Sardeis

Abstract:In this study the establishment of the Persian/Achaemenid Empire, Cyrus’ personal qualities, a series of battles and legal regulations put forward by him are discussed with a focus on the time between his enthronement in 559 B.C. and 553 B.C. This study makes use of primary sources such as Babylonian cuneiform tablets and other ancient sources that give us important information concerning the era. Because cuneiform tablets are rather low in number while being written mainly as records, ancient sources are the most detailed resources, which should be taken seriously. Hence, all relevant cuneiform tablets and dispersed knowledge obtained from ancient sources are here analyzed to assemble pieces concerning Cyrus’ life. The study concludes by considering the many studies in modern literature on Cyrus’ life, since many differences can be seen, a result of how different ancient writers commented on his personality and reign.

Keywords: Cyrus, Astyages, Croesus, Harpagus, Medes, Sardeis